Οι "γρίφοι" και οι ευκαιρίες στην επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ

Η ατζέντα του ταξιδιού και οι συναντήσεις του έλληνα πρωθυπουργού στις ΗΠΑ

 Στρατηγικά θέματα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος, ενέργεια, ασφάλεια και άμυνα και επενδύσεις θα βρεθούν στο "τραπέζι" των επαφών που θα έχει τις επόμενες ημέρες ο Αλέξης Τσίπρας με αμερικανούς αξιωματούχους, με αποκορύφωμα το τετ-τ-τετ με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ την Τρίτη το απόγευμα.

Εκτός από το συμβολικό υπόβαθο, το οποίο θέλει τον κ. Τσίπρα να συναντά σε λιγότερο από έναν χρόνο δύο προέδρους των ΗΠΑ, η επίσκεψη έχει και ένα πολύ ουσιαστικό υπόβαθρο που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη ευκαιρία που αποτελεί η βαθμιαία απομάκρυνση της Τουρκίας από τις παραδοσιακές της συμμαχίες και οι τριγμοί στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Όπως είναι προφανές τέτοιου είδους ευκαιρίες δεν παρουσιάζονται συχνά, κάτι που φαίνεται έχει αντιληφθεί καλά η ελληνική αποστολή.

Το ραντεβού Τσίπρα-Τραμπ πραγματοποιείται, λοιπόν, σε μια χρονική συγκυρία που το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα και την ευρύτερη γεωπολιτική περιφέρειά της βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο λόγω της αστάθειας στη γειτονική Τουρκία και την αμφιλεγόμενης και προκλητικής στάση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς στην Ουάσινγκτον.

Η επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ γίνεται ωστόσο και σε μια κρίσιμη περίοδο για την ελληνική πλευρά, με την κυβέρνηση να θέλει να περάσει την εικόνα μιας χώρας που επιστρέφει στην κανονικότητα και προσελκύει το επενδυτικό ενδιαφέρον. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε ο έλληνας πρωθυπουργός αποφάσισε να επισκεφθεί και το Σικάγο προκειμένου να έχει συναντήσεις με επιχιερηματίες-επενδυτές, ενώ την ερχόμενη Δευτέρα θα έχει κατ'ιδίαν συνάντηση με την επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ.

Ψηλά στην ατζέντα των επαφών που θα έχει ο πρωθυπουργός στις ΗΠΑ βρίσκεται ο τομέας της ενέργειας. Οι ΗΠΑ δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ενεργειακά projects που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση προμήθειας φυσικού αερίου, όπως ο αγωγός TAP και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βουλγαρίας IGB αλλά και το διασυνδεδεμένο με αυτό σχέδιο του τερματικού σταθμού LNG της Αλεξανδρούπολης.

Η κόντρα Τραμπ -Ερντογάν

Οι σχέσεις Τουρκίας και ΗΠΑ βρίσκονται πλέον και επισήμως "στα άκρα". "Η κρίση ανάμεσα στις δυο χώρες άρχισε πέρσι το καλοκαίρι, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, και κλιμακώθηκε με τις διαφωνίες των δυο κρατών στο θέμα της διαχείρισης του συριακού εμφυλίου πολέμου", τονίζει η Guardian. Η ένταση αυξήθηκε εξαιτίας της αμερικανικής υποστήριξης στην κουρδική ένοπλη οργάνωση YPG στη Συρία, την οποία η Άγκυρα θεωρεί τον συριακό βραχίονα του PKK.

 Με αφορμή αυτά, η Άγκυρα ανακοίνωσε προσφάτως την αναστολή της έκδοσης θεωρήσεων εισόδου για τους Αμερικανούς, με εξαίρεση μόνο τις βίζες για μετανάστες ως απάντηση στα αντίστοιχα μέτρα που ανακοίνωσε η Ουάσιγκτον. Όμως, οι τουρκικοί περιορισμοί κατά τα φαινόμενα πηγαίνουν παραπέρα από εκείνους που ανακοινώθηκαν από την Ουάσιγκτον, καθώς θα εφαρμοστούν «στις βίζες που καταχωρούνται σε διαβατήρια, στις ηλεκτρονικές βίζες και στις βίζες που εκδίδονται στα σύνορα», πέραν των θεωρήσεων εισόδου που εκδίδονται στις τουρκικές διπλωματικές αποστολές στις ΗΠΑ, σύμφωνα με μια ανακοίνωση της τουρκικής πρεσβείας στην αμερικανική πρωτεύουσα.

"Η κίνηση της Τουρκίας ουσιαστικά κλείνει τα σύνορά της σε όλους τους Αμερικανούς πολίτες από τις ΗΠΑ ή αλλού -εκτός αν μπορούν να αποκτήσουν διπλωματική βίζα", σημειώνει με νόημα η βρετανική εφημερίδα Guardian προλειαίνοντας το έδαφος, τυπικά, για την θρυλούμενη, εδώ και καιρό, γεωπολιτική και διπλωματική στροφή του Ερντογάν από... Δυσμάς προς Ανατολάς. Την ίδια στιγμή, οι επιθέσεις και οι βολές του Ερντογάν προς τις ΗΠΑ διαδέχονται η μία την άλλη, επιβεβαιώνοντας τη διαφαινόμενη γεωπολιτική και διπλωματική στροφή του από... Δυσμάς προς Ανατολάς.

Και η ελληνική ευκαιρία

Μέσα σε αυτό το -ευοίωνο για την Αθήνα- πλαίσιο, η κυβέρνηση συνεχίζει να τονίζει το γεγονός πως ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στην Αθήνα υπάρχει εξαιρετικά θετικό κλίμα. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τις δηλώσεις πρώην και νύν πρέσβεων των ΗΠΑ στην Αθήνα.

"Η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή της. Συνεργαζόμαστε στενά, προωθώντας την ελευθερία και την ασφάλεια στα Βαλκάνια, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή. Είναι επίσης σημαντικό να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες χώρες, οι οποίες τηρούν απαρέγκλιτα τις δεσμεύσεις τους σε ό,τι αφορά τις δαπάνες του ΝΑΤΟ. Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης, η Ελλάδα συνειδητοποιεί απόλυτα την ανάγκη διατήρησης ισχυρής άμυνας", τόνισε ο Τζέφρεϊ Πάιατ, στις 10 Οκτωβρίου, στο AUSA Convention Center Washington DC.

 "Το διακύβευμα στην περίπτωση αυτή δεν αφορά μόνο την ενίσχυση των επιχειρηματικών συμφωνιών, που προκύπτουν από την αμυντική συνεργασία Ελλάδας - ΗΠΑ και από τη σταδιακή οικονομική ανάκαμψη στην Ελλάδα, αλλά και την ενίσχυση της εθνικής άμυνας της χώρας και της στήριξης των νατοϊκών αποστολών. Το ενδιαφέρον και η στήριξή μας στην προοπτική πλήρους εξόδου της Ελλάδας από την οικονομική κρίση των τελευταίων οκτώ ετών βασίζονται στην πεποίθησή μας για τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα ως πυλώνας περιφερειακής σταθερότητας. Οσο ισχυρότερη είναι η Ελλάδα τόσο ασφαλέστερη θα είναι η ευρύτερη περιοχή", κατέληξε με νόημα ο Πάιατ.

"Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας είναι εντυπωσιακά πιο θερμές από τις προηγούμενες δεκαετίας. Μια αλλαγή που είναι καλοδεχούμενη" ανέφερε ο πρώην πρέσβης Νίκολας Μπερνς. 

Takeaway from Athens this week--U.S.-Greece relations remarkably more warm than in decades past. A welcome change.

— Nicholas Burns (@RNicholasBurns) October 13, 2017

 Πρώτος σταθμός το Σικάγο-Στόχος η προσέλκυση επενδυτών

Ήδη από το Σάββατο το πρωί ο πρωθυπουργός βρίσκεται  στο Σικάγο, όπου αναμένεται να έχει επαφές από τις 14-18 Οκτωβρίου με ομογενείς αξιωματούχους και επιχειρηματίες με προφανή στόχο να... "ταϊσει" το κυβερνητικό αφήγημα περί ανάπτυξης και επενδύσεων. Ο πρωθυπουργός θα έχει επαφές με ανθρώπους όπως ο Τζον Κάλαμος, εταιρεία του οποίου εξαγόρασε πρόσφατα την Εθνική Ασφαλιστική, με ομογενείς από το Συμβούλιο Ελληνοαμερικανικής Συνεργασίας-HALC), πιθανώς και με μέλη του Κογκρέσου (Hellenic Caucus).

Συν τοις άλλοις, ο πρωθυπουργός, θα έχει στο Σικάγο επαφές με εκπροσώπους και φορείς της ελληνικής ομογένειας με στόχο την προσέλκυση εταιρειών, μεταξύ αυτών και startups που θα μπορούσαν να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα.

Σε συνέντευξή του σε ομογενειακή εφημερίδα, ο Αλέξης Τσίπρας κάλεσε μάλιστα τους επενδυτές να εμπιστευθούν την Ελλάδα, γιατί όπως είπε δεν θα χάσουν.

«Και αυτό νομίζω, είναι κάτι που αναγνωρίζει η ηγεσία των ΗΠΑ και για το λόγο αυτό, υπάρχει το αυξημένο ενδιαφέρον από αμερικανικής πλευράς, ώστε να επιταχυνθεί περαιτέρω η πορεία ανάκαμψης της χώρας μας. Ο πρόεδρος Τράμπ έχει μακρά πορεία στον χώρο των επιχειρήσεων. Γνωρίζει πότε μια επένδυση μπορεί να είναι επωφελής και πότε όχι. Βλέποντας κάποιος την Ελλάδα σήμερα, νομίζω ότι μπορεί εύκολα να διαγνώσει ότι ανοίγονται μεγάλες επενδυτικές δυνατότητες στους κρίσιμους τομείς της οικονομίας» συμπληρώνει. Ενώ στέλνει μήνυμα στους επενδυτές «Όποιος εμπιστευτεί την Ελλάδα σήμερα, μπορεί μονάχα να κερδίσει» σημείωσε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός.

Οι 3 πυλώνες της συνάντησης Τσίπρα-Τραμπ

 Την ίδια στιγμή, με το βλέμμα στη συνάντηση της Τρίτης, το Μαξίμου θεωρεί ότι μπορούν να υπάρξουν κάποια συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα από την επίσκεψη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο πάνω σε μια βάση συζήτησης με τον Τραμπ που θα κινηθεί πάνω σε 3 βασικούς πυλώνες:

Καταρχάς, της οικονομίας, με έμφαση στην ενίσχυση των προσπαθειών της Ελλάδας για έξοδο από την κρίση και την πίεση της Ουάσινγκτον στο ΔΝΤ.
Κατόπιν της ασφάλειας, με δεδομένο τον κρίσιμο ρόλο που παίζει η χώρα μας στην ευρύτερη περιοχή. Στο επίκεντρο της κουβέντας θα τεθεί η βάση της ούδας αλλά και αγορές μαχητικών αεροσκαφών.
Της ενέργειας, με δεδομένη τη θέση της Ελλάδας και την επιδίωξή της για αναβάθμιση του ρόλου της στον συγκεκριμένο τομέα.
Το "παζάρι" για τη βάση της Σούδας

Πάνω σ’ αυτούς τους 3 άξονες, την πλέον κομβική θέση στις συζητήσεις που θα γίνουν στην Ουάσιγκτον θα έχουν αφενός η βάση της Σούδας και κατά δεύτερον ο βαθμός στήριξης των ΗΠΑ στην υπόθεση του ελληνικού χρέους και της πορείας εξόδου από τα Μνημόνια.

Το μέλλον της βάση της Σούδας είναι, στην πραγματικότητα, αυτή την περίοδο το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα που "καίει" την Ουάσινγκτον. Τον περασμένο μήνα ολοκληρώθηκαν οι τυπικές διαδικασίες για την ανανέωση της «Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας» μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ (MDCA - Mutual Defense Cooperation Agreement), που διέπει το καθεστώς χρήσης της Βάσης της Σούδας μέχρι και τις 6 Νοέμβρη 2018.

Το γεγονός ότι για να εγκριθεί η παράταση της συμφωνίας πάνω από ένα έτος απαιτεί την έγκριση της Βουλής, οδήγησε την κυβέρνηση και την πρεσβεία των ΗΠΑ στη λύση της μονοετούς ανανέωσης παρά το γεγονός ότι η αμερικανική πλευρά ζητά να υπογραφεί πενταετής συμφωνία, καθώς η στρατηγική σημασία της Σούδας έχει αναβαθμιστεί καταλυτικά λόγω της έντασης που προκαλεί στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις η πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -να υπενθυμίσουμε ότι κι ο ίδιος ο υπουργός Άμυνας, Π. Καμμένος, ήταν θερμός θιασώτης της πενταετούς ανανέωσης της σύμβασης.

Ενδεικτικό της σημασίας που δίνει πλέον η Ουάσιγκτον στην Σούδα είναι το μήνυμα που είχε στείλει το καλοκαίρι ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ: «Η Σούδα», είχε πει σε συνέντευξή του στον Εθνικό Κήρυκα, «είναι πιο σημαντική από ποτέ. Είναι το μόνο μέρος μεταξύ του Νόρφολκ της Βιρτζίνια και του Περσικού Κόλπου όπου έχουμε μια αποβάθρα κατάλληλη για αεροπλανοφόρα δίπλα σε ένα μεγάλο αεροδρόμιο, που παρέχει μοναδικά πλεονεκτήματα όσον αφορά την ικανότητα ανεφοδιασμού και επισκευής».

Η ελληνική πλευρά -και με δεδομένη την μονοετή συμφωνία παραχώρησης της Σούδας- θα προσπαθήσει με την σειρά της, πάνω στη διαπραγμάτευση αυτή, να έχει όσο το δυνατόν καλύτερα οικονομικά ανταλλάγματα: με άλλα λόγια την μεσολάβηση της Ουάσινγκτον για έναν πιο "ευέλικτο" ρόλο του ΔΝΤ στο ζήτημα της επικέιμενης τρίτης αξιολόγησης. Κάτι που όμως δύσκολα αναμένεται να πετύχει...

Το ΔΝΤ και η Λαγκάρντ

Η κυβέρνηση θα ζητήσει λοιπόν από την αμερικανική πλευρά να λάβει μια πιο θετική στάση σε σχέση με το ελληνικό χρέος, κυρίως διαμέσου της επιρροής που θα μπορούσε να ασκήσει ο Λευκός Οίκος στο ΔΝΤ προκειμένου να μην εγείρει νέες απαιτήσεις στην τελική φάση της προσπάθειας για έξοδο από το Μνημόνιο.

Εχει, δε, την δική του σημασία το γεγονός ότι ο έλληνας πρωθυπουργός θα συναντηθεί στην Ουάσιγκτον και με την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, σε ένα ραντεβού που θα γινει στις 16 Οκτωβρίου, την παραμονή της συνάντησης Τσίπρα – Τραμπ.

Τις ακριβώς προηγούμενες ημέρες, άλλωστε, από τις 13 έως τις 15 Οκτωβρίου, πραγματοποιείται στην Ουάσιγκτον και η ετήσια σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην οποία θα μετάσχουν ο υπουργός και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και Γιώργος Χουλιαράκης, οι οποίοι κι αυτοί με την σειρά τους θα συναντήθούν με την διευθύντρια του ΔΝΤ.

Κρίσιμης σημασίας η αναβάθμιση του στόλου των F-16

Διαβουλεύσεις θα γίνουν με την ελληνική αποστολή και για την αναβάθμιση των μαχητικών αεροσκαφών τύπου F-16 και την αγορά ενός σμήνους μαχητικών πέμπτης γενιάς τύπου F-35, στη συνάντηση που θα έχει την ερχόμενη Δευτέρα ο ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Χ. Ρ. Μακμάστερ.

Η Αθήνα έχει ήδη στείλει το απαραίτητο αίτημα, το «Letter of request», και αναμένει την τελική απάντηση, η οποία ίσως δοθεί κατά την επίσκεψη της ελληνικής κυβέρνησης στις ΗΠΑ. Το επόμενο βήμα (LoA, Letter of Acceptance) θα πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο, κάτι που σημαίνει ότι το κόστος που θα εμφανίζεται θα είναι υψηλότερο εκείνου το οποίο τελικά η Αθήνα θα πρέπει να καταβάλει.

Η Αθήνα θα αποστείλει LoA για ολόκληρο τον στόλο των F-16 (155 αεροσκάφη), κόστος το οποίο θα κινηθεί μεταξύ 2,5 και 3 δισ. ευρώ, ενώ η Π.Α. σκοπεύει να εκσυγχρονίσει αρχικά τα 85-95 εξ αυτών.

Τα ενεργειακά ψηλά στην ατζέντα

Τέλος, η αμερικανική πλευρά δίνει μεγάλη σημασία και σε θέματα ενέργειας τα οποία αναμένεται να είναι ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων Τσίπρα-Τραμπ.

Επίσης βάση θα δοθεί και στον Διαδριατικό Αγωγό (ΤΑΡ - ο οποίος ήδη κατασκευάζεται) και το ελληνοβουλγαρικό διασυνδετήριο. Ο πλωτός σταθμός επαναεριοποίησης του φυσικού αερίου (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη καθυστερεί λόγω των προβλημάτων στην κατασκευή του IGB, ωστόσο το αμερικανικό ενδιαφέρον είναι δεδομένο, καθώς ο TAP γίνεται αντιληπτός και ως μέρος του γενικότερου σχεδιασμού διαφοροποίησης των ενεργειακών οδών προς την Ευρώπη και συνεπακόλουθης απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια.

Λύση στο θέμα της ΠΓδΜ;

Τέλος, για τις ΗΠΑ σημαντική θεωρείται και η «θωράκιση» των Βαλκανίων σε πιθανή επέκταση της ρωσικής επιρροής, ως εκ τούτου οι Αμερικανοί ενδέχεται να εντείνουν τις προσπάθειές τους για επίλυση και της ονοματολογικής διαφοράς ανάμεσα σε Ελλάδα και Σκόπια. Για το λόγο αυτό, ο πρωθυπουργός θα συναντήσει την Τετάρτη, 18 Οκτωβρίου και τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Μάικ Πενς.